วันพฤหัสบดีที่ 17 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2554

เอกสารประกอบการเรียน


                  การผลิตเอกสารประกอบการเรียน สามารถทำได้หลายรูปแบบ ตามความเหมาะสมของเนื้อหาและกิจกรรมในแต่ละรายวิชา ซึ่งอาจจะรวมถึงบทเรียนสำเร็จรูป ใบความรู้ ใบงาน และแบบฝึกในลักษณะต่าง ๆ ด้วย
                ส่วนประกอบของเอกสารประกอบการเรียน
                     เอกสารประกอบการเรียนไม่มีรูปแบบที่จำเพาะเจาะจง ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของผู้ผลิตที่จะคำนึงถึงลักษณะการนำไปใช้และกลุ่มผู้เรียนเป็นสำคัญ
                            สุนันทา  สุนทรประเสริฐ(2547:2-3) ได้นำเสนอแนวการเขียนเนื้อหา                       ในส่วนประกอบต่าง ๆ ของเอกสารประกอบการเรียน พอสรุปได้ ดังนี้
                                   1.  ส่วนนำ ควรมีส่วนประกอบดังนี้
                                             1.1 ปกนอก
                                             1.2 ปกใน
                                             1.3 คำนำ
                                             1.4 สารบัญ
                                             1.5 คำชี้แจง
                                   2.  ส่วนเนื้อหา อาจแบ่งเป็นเรื่องย่อย ๆ หรือเป็นตอนตามลักษณะของเนื้อหา    ควรมีส่วนประกอบดังนี้
                                             2.1  ชื่อบท หรือชื่อหน่วย
                                             2.2 หัวข้อเรื่องย่อย
                                             2.3  กิจกรรมหลัก
                                             2.4  จุดประสงค์
                                             2.5  เนื้อหาโดยละเอียด
                                             2.6  แบบฝึกหรือใบงาน
                                             2.7  บทสรุป (ถ้ามี)
                                                      อาจมีแบบทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียนเพื่อใช้วัดผลและประเมินผลการเรียนด้วย
                                   3.  ส่วนอ้างอิง อาจอยู่ส่วนท้ายของเนื้อหาในแต่ละตอนหรืออยู่ท้ายของเล่มเอกสารควรมีส่วนประกอบดังนี้
                                             3.1 เอกสารอ้างอิงประจำบท
                                                                    3.2 ภาคผนวก เช่น ข้อทดสอบ เฉลย หรือแนวการตอบข้อควรพิจารณาในการผลิตเอกสารประกอบการเรียน
                กล่าวโดยสรุปว่าส่วนประกอบของเอกสารประกอบการเรียนไม่มีรูปแบบที่จำเพาะเจาะจงทั้งนี้ขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของผู้ผลิตที่จะคำนึงถึงลักษณะการนำไปใช้โดยมากมักมีส่วนประกอบ 4ส่วน คือ ส่วนนำ  ส่วนเนื้อเรื่อง  ส่วนสรุป  และส่วนอ้างอิง 
             ขั้นตอนการผลิตเอกสารประกอบการเรียน
                       ขั้นตอนการผลิตเอกสารประกอบการเรียน จะเหมือนขั้นตอนการผลิตสื่อ และนวัตกรรมการเรียนการสอนโดยทั่ว ๆ ไป ซึ่งมีขั้นตอนดังต่อไปนี้
                            1.  วิเคราะห์ปัญหาและสาเหตุจากการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน การบันทึกระหว่างการสอน การศึกษาและวิเคราะห์ผลการเรียน
                            2.  ศึกษารายเอียดในหลักสูตรเพื่อวิเคราะห์เนื้อหา จุดประสงค์และกิจกรรม
                            3.  เลือกเนื้อหาที่เหมาะสมแบ่งเป็นบทเป็นตอน หรือเป็นเรื่องเพื่อแก้ปัญหาที่พบ
                            4.  ศึกษารูปแบบของการเขียนเอกสารประกอบการเรียนและกำหนดส่วนประกอบภายในของเอกสารประกอบการเรียน
                            5.  ศึกษาค้นคว้าและรวบรวมข้อมูลเพื่อนำมากำหนดเป็นจุดประสงค์ เนื้อหา วิธีการและสื่อประกอบเอกสารในแต่ละบทหรือในแต่ละตอน
                            6. เขียนเนื้อหาในแต่ละตอน รวมทั้งภาพประกอบ แผนภูมิ และข้อทดสอบ       ให้สอดคล้องกับจุดประสงค์ที่กำหนดไว้
                            7.  ส่งให้ผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบ
                            8.  นำไปทดลองใช้ในห้องเรียนและเก็บบันทึกผลการใช้
                     9. นำผลที่ได้รับมาพิจารณาเพื่อปรับปรุงแก้ไขส่วนที่บกพร่อง (อาจทดลองใช้มากกว่า 1 ครั้งเพื่อปรับปรุงเอกสารประกอบการเรียนนั้นให้สมบูรณ์และมีคุณภาพมากที่สุด)
                            10. นำไปใช้จริงเพื่อแก้ไขปัญหาที่พบจากข้อ 1
                แนวทางการเขียนเอกสารประกอบการเรียน
                       การเขียนเอกสารประกอบการเรียนในแต่ละหัวข้อจะสรุปได้ ดังนี้
                            1.  ปกนอก ควรบอกประเภทของนวัตกรรม คือ เอกสารประกอบการเรียนแล้วตามด้วย  วิชา  ชั้น  และชื่อเรื่องตามลำดับอาจมีภาพประกอบ เพื่อเพิ่มความสนใจได้ตามความเหมาะสม
                            2. ปกใน มีเนื้อหาเช่นเดียวกับปกนอก
                            3. คำนำ ควรประกอบด้วย
                                 3.1. วัตถุประสงค์ในการจัดทำ (ทำไมจึงทำ)
                                 3.2  มีส่วนประกอบกี่ตอน กี่เรื่อง อะไรบ้าง ควรเขียนสั้น ๆ เพื่อสรุปใจความ
                                 3.3  มีประโยชน์แก่ใครบ้าง
                                 3.4  ขอบคุณผู้ให้การช่วยเหลือสนับสนุน
                            4.  สารบัญ เป็นการแสดงโครงสร้างของเนื้อหาแต่ละตอนว่าอยู่หน้าใด
                            5. คำชี้แจง เป็นการบอกกล่าวให้ผู้สอนและผู้เรียนได้เตรียมการ ก่อนการนำเอกสารประกอบการเรียนไปใช้ รวมทั้งเสนอแนะขั้นตอนการนำไปใช้ตามลำดับและแสดงถึงความต่อเนื่องของเอกสารที่จะต้องสัมพันธ์หรือเชื่อมโยงกับการเรียนการสอนโดยทั่วไป
                            6.  ชื่อบทหรือชื่อเรื่อง ควรตั้งชื่อบทหรือชื่อเรื่องให้ครอบคลุมเนื้อหาทั้งหมดในชุดนั้น
                            7.  หัวข้อเรื่องย่อยจะเป็นชื่อหัวข้อเนื้อหาที่จะเรียนโดยเรียงลำดับก่อนหลัง            ตามเนื้อหาที่จะสอนในเรื่องนั้น
                            8.  จุดประสงค์การเรียนรู้ ให้เขียนจุดประสงค์เชิงพฤติกรรม สอดคล้องกับเนื้อหาและกิจกรรม สามารถวัดและประเมินผลได้อย่างครอบคลุมและชัดเจน
                            9.  กิจกรรมหลัก จะบอกถึงกิจกรรมที่จะให้ผู้เรียนปฏิบัติตามลำดับก่อนหลังเพื่อเป็นการวางแผนการเรียนหรือเตรียมสิ่งอื่น ๆ ที่จำเป็นต้องใช้เวลาล่วงหน้า
                            10.  บทสรุป จะเป็นการสรุปเนื้อหาในลักษณะแนวคิดหลัก เพื่อประมวลความรู้ ความคิดของผู้เรียน ให้ชัดเจนยิ่งขึ้น ควรเขียนให้กะทัดรัดและครอบคลุมเนื้อหาในตอนนั้น ๆ